Oprichting NUT Voorschoten in 1869
Historie
Het was in de achttiende eeuw niet vanzelfsprekend, dat regeringen zich inzetten ten behoeve van het volk, met als taak dienstbaar te zijn aan het algemeen welzijn van de bevolking.
De doopsgezinde predikant te Monnickendam, Jan Nieuwenhuijzen stichtte een genootschap voor volksontwikkeling. Het doel was om mensen, die daartoe zelf niet de gelegenheid hadden, te helpen om kennis te verwerven door hen te voorzien van (school) boeken die in eenvoudige taal geschreven waren. Zijn zoon Martinus Nieuwenhuijzen werkte dit plan concreet uit en op 16 november 1784 werd de doelstelling vastgesteld:
"De verbetering van het schoolwezen en de opvoeding der jeugd als de voornaamste grondslag ter vorming, verbetering van het schoolwezen en beschaving van den burger."
In navolging van dit initiatief ontstonden er departementen; eerst in de noordelijke helft, maar later ook in de rest van Nederland.
Men hield zich voornamelijk bezig met:
· het stichten van kleuter – lagere scholen
· de uitgave van schoolboeken etc.
· het stichten van onderwijzersopleidingen (kweekscholen) en andere vormen van beroepsonderwijs.
Daarnaast werden vele educatieve- en voor de samenleving nuttige initiatieven ondernomen zoals het stichten van bibliotheken, spaarbanken en verzekeringen. Ook werden er cursussen gegeven op velerlei terrein.
Later zijn veel door het Nut genomen initiatieven overgenomen en voortgezet door de overheid en andere organisaties.
Departement Voorschoten is opgericht op 1 juli 1869.
De Departementen hebben een veelheid aan activiteiten ontwikkeld die veelal lokaal in fusies zijn opgegaan, nadat de verzuiling verdween en dit soort organisaties uitgroeiden tot regionale of landelijke organisaties. Te noemen zijn scholen, bibliotheken en spaarbanken. Zo ook in Voorschoten, de bibliotheek is opgegaan in een fusie, de spaarbank is nu SNS Bank en de Nutschool is een zelfstandige vereniging. Ook waren er culturele evenementen als voorstellingen en beurzen die nu niet meer op lokaal niveau worden georganiseerd.
In deze trend heeft het Nut in Voorschoten in de negentiger jaren haar betrokkenheid bij evenementen verloren.
Vanaf dat moment is het Nut een slapend bestaan gaan leiden. Er zijn sinds die periode geen betalende leden meer en in 2008 werd de doelstelling opnieuw geformuleerd en functioneert de facto als een fonds.
Het opgebouwde vermogen is sinds begin negentiger jaren in zo'n twintig jaar door rente en belegging gegroeid. Het uitkeren van de jaarlijkse aanwas, als daar sprake van is, aan projecten was en is geen doel op zich zelf. Jaarlijks wordt bekeken op basis van de ontvangen aanvragen of een uitdeling ten laste van het toevertrouwde vermogen past binnen de doelstelling. Er worden geen activiteiten meer ontplooit.
De laatste jaren is er niet meer actief belegd en neemt het vermogen geleidelijk af.
Het reglement van Departement Voorschoten van de Maatschappij tot nut van t algemeen, zoals vastgesteld in het oprichtingsjaar 1869, is nog in ons bezit.